مجید تاجیک در روزنوشت خود می نویسد: استان خراسان جنوبي، شرقي‌ترين استان ايران، داراي 95385كيلومتر مربع مساحت مي‌باشد كه بين 57 درجه و 46 دقيقه تا 60 درجه و  57 دقيقه طول شرقي و 30 درجه و 35 دقيقه تا 34 درجه و 14 دقيقه عرض شمالي قرار گرفته و 47/5 % از مساحت كشور را به خود اختصاص داده است . اين استان از شرق، با كشور افغانستان، از شمال به استان خراسان رضوي ، از غرب به استانهاي يزد و كرمان و از جنوب با استان سيستان و بلوچستان همسايه است.. در سال 1385 و بر اساس سرشماري رسمي 636420 نفر جمعيت داشته است.در سال 1391 داراي 10 شهرستان و 22 بخش و 2061 آبادي داراي سكنه و 5041 آبادي خالي از سكنه مي‌باشد.
آب و هوا اقليم استان از نوع خشك و بياباني است كه متوسط بارندگي ساليانه استان به 150 ميليمتر مي رسد. حداكثر دماي سالانه  44 و پايين ترين دماي ثبت شده 5/21ـ  درجه سانتيگراد گزارش شده است.

تشکیل خراسان جنوبی از سال ۱۳۴۲ مطرح بوده است ولی دیدیم که سالها بازیچه سیاستمداران ماند و در میدان سیاست پاسکاری شد تا اینکه در سال ۱۳۸۳ بعد از اتمام انتخابات مجلس و فروکش کردن بحث های سیاسی پاس نهایی داده شد و خراسان جنوبی تشکیل شد(آنهم با سه شهرستان که تا چند سال قبل بخشی از بیرجند بودند) .

استان خراسان جنوبي در سال 1383 و پس از سال ها كشمكش سياسي در استان خراسان تاسيس شد. مركز اين استان جديد شهر بيرجند تعيين گرديد. در زمان تاسيس اين استان شامل سه شهرستان بيرجند، نهبندان و سربيشه بود.اين استان در حالي ايجاد شد كه عملا كمكي به سبك تر شدن امور سياسي استان خراسان نمي كرد و بسياري از شهرستان هايي كه پيش بيني شده بود در اين استان قرار گيرند حاضر به تبعيت از تغيير در تقسيمات كشوري وعضويت در آن نشدند.

گناباد كه خود ادعاي مركزيت استان داشت ، هرگز پيوستن به استان جديد را قبول نكرد. طبس در در 270 كيلومتر بيرجند قبل از تقسيم خراسان و از شدت عدم علاقه به پيوستن به خراسان جنوبي ترجيح داد به استان يزد بپيوندد.

قاين كه تا سال 1358 يكي از بخش هاي شهرستان بيرجند بود و در اين سال با شهرستان ارتقا يافت حاضر به پيوستن به خراسان جنوبي نشد. و تا 55 كيلومتري بيرجند يعني بعد از آرين شهر در محدوده خراسان رضوي باقي ماند.در سال 1383 و پس از تقسيم خراسان ادامه مباحث الحاق قاين به خراسان جنوبي بين مسولين محلي و مردم نقل هر مجلس و محفل بود. ادامه اين بحث در نهايت در اواخر همان سال 83 منجر به رضايت مسولين و مردم و پذيرش اين امر شد كه قاين تكميل كننده استان خراسان جنوبي است ، قايني كه كه تا مدتي قبل از بخش هاي بيرجند محسوب مي شد . با الحاق قاين  خراسان جنوبي نگاهش را به فردوس انداخت.

 فردوس كه در قضيه تقسيم خراسان بيشترين آسيب را ديد نيز حاضر به پيوستن به استاني با مركزيت بيرجند نشد.در چند راهپيمايي اعتراض آميز كه منجر به كشته و زخمي شدن  چند شهروند فردوسي قبل از تقسيم خراسان شد مردم اين شهرستان نشان دادند كه در تقسيم خراسان رضوي سهم بيشتري خواهان هستند ،‌اگر چه نتيجه اي براي مردم در بر نداشت. در مرحله اول تقسيم خراسان  شكل گيري استان ناقص خراسان جنوبي، تنها بخش سرايان فردوس با پذيرش اين امر كه با پيوستن به خراسان جنوبي از بخش به شهرستان ارتقا مي يابد حاضر به جدايي از فردوس و خراسان رضوي شد و مدتي را به عنوان يكي از بخش هاي شهرستان بيرجند در خراسان جنوبي به سر برد تا اينكه در سال 1384 اولين ارتقا در خراسان جنوبي با ارتقاي بخش سرايان به شهرستان صورت گرفت.  در همين سال با ارتقاي بخش درميان به مركزيت شهر اسديه(اسدآبادسابق) دومين شهرستان جديد استان خراسان جنوبي به وجود آمد.

ادامه تلاش ها براي الحاق فردوس در سال 1386 به نتيجه رسيد و اين شهرستان هم عليرغم ميل باطني بسياري از مردم ، به خراسان جنوبي ملحق شد و خراسان جنوبي روز به روز بزرگتر شد.

در سال 1387 بخش بشرويه شهرستان فردوس هم در جواب  قبول الحاق به خراسان جنوبي توانست ارتقا پيدا كند و هشتمين شهرستان استان تاسيس شد.

با الحاق فردوس بيرجند يها شادمان از تكميل تر شدن استان شان نگاهي ويژه به طبس دارند و خواهان الحاق طبس به استان خود مي باشند. حتي مانند داستان بخش  سرايان به مردم ديهوك طبس هم قول داده اند كه اگر به خراسان جنوبي بپيوندند آنان را هم به شهرستان ارتقا مي دهند. ديهوك در 190 كيلومتري بيرجند واقع شده و يكي از بخش هاي سه گانه طبس مي باشد. الحاق طبس يعني محقق شده بخش اعظم روياي اوليه تشكيل خراسان جنوبي ، البته اگر گناباد و بجستان هم ملحق شوند اين رويا صد درصد به واقعيت پيوسته است.

در ارديبهشت  1391 باز هم توجه  و لطف وزارت كشور و اداره كل تقسيمات سياسي شامل خراسان جنوبي شد و نهمين  و دهمين شهرستان ها تاسيس گشتند. بخش زير كوه قاين همراه با بخش زهان قاين و تبديل دهستان شاسكوه اين شهرستان به بخش با سه بخش به شهرستان زير كوه ارتقا يافت و حاجي آباد زيركوه پس از حاجي آباد هرمزگان و حاجي آباد فارس (زرين دشت) سومين حاجي آباد كشور شد كه به خود فرماندار مي بيند. بخش خوسف بيرجند هم ژس از تبديل دهستان جلگه ماژان به بخش به شهرستان ارتقا يافت و و با دو بخش مركزي و و جگله ماژان به جمع شهرستان هاي كشور پيوست.

گويا براي ارتقاي هر منطقه در خراسان جنوبي هيچ محدوديتي وجود ندارد ، كافي است مردم لب تر كنند و به قول خودمان دهان بجبانند روز بعد همه چيز مهيا ست. بي جهت نيست كه مولف اين مقاله  به خراسان جنوبي بهشت تقسيمات كشوري خوانده است.

رأي خوب مردم اين استان در سال 1384 به دولت آقاي احمدي نژاد با 85 درصد يكي از محاسن اين استان در امر ارتقا بودو گويا دولت در امر تقسيمات كشوري در خراسان جنوبي هيچ محدوديتي ندارد در حالي كه در نيشابور و بخش هاي بزرگ آن اين محدوديت اعمال شده است. در حالي كه شهرستان بشرويه خراسان جنوبي حدود 25 هزار نفر جمعيت دارد ، بخش زبرخان نيشابور با 70 هزار نفر و بخش ميان جلگه نيشابور هم با 50 هزار نفر جمعيت قابليت ارتقا به شهرستان را ندارند.

استاني كه به بر اساس آمار رسمي سال 1385 حدود 636 هزار نفر جمعيت داشته و الان در سال 1391 با خوشبينانه ترين تخمين ها و پيش بيني ها شايد جمعيتش به 700 هزار نفر رسيده باشد ( 662534 بر اساس نتايج سرشماي سال 1390)، با ده فرمانداري اداره مي شود، يعني به طور متوسطه به ازاي هر 66 هزار نفر جمعيت يك فرمانداري ، كه از اين نظر در بهترين و ايده آل ترين نوع خود در كشور است. زماني اين ميانگين عالي به استان سمنان با حدود 85 هزار نفر تعلق داشت اما اكنون اين روند در اختيار خراسان جنوبي است. البته اگر طبس هم به اين استان الحاق شود و ديهوك هم ارتقا يابد قطعا اين آمار به حدود 65 هزار نفر كاهش مي يابد و حالا حالا كسي به گرد اين استان هم نمي رسد.

جدول جمعيت و سال تاسيس شهرستان هاي استان خراسان جنوبي

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا